Skip to content

Odbiór maszyny przez służby BHP – proces krok po kroku – JM Safety

Home
Artykuły
Odbiór maszyny przez służby BHP – proces krok po kroku – JM Safety
  • Odbiór maszyny przez służby BHP

Odbiór maszyny przez służby BHP to nie jest czysta formalność. Szacuje się że aż do 41% wypadków dochodzi podczas użytkowania różnego rodzaju maszyn, urządzeń oraz innych sprzętów roboczych. Dlatego kwestia zapewnienia bezpieczeństwa podczas korzystania z nich ma ogromne znaczenie. Sprawdź, czy maszyny użytkowane w Twojej firmie są bezpieczne dla pracowników!

Spis treści

Walidacja sprzętu
Odbiór maszyn – problemy firm
Odbiór maszyn a akty prawne
Odbiory maszyn – kompetencje specjalistów
Odbiór maszyny – propozycja procesu
Odbiór maszyn – krok po kroku
   1. Sprawdzenie oznakowania maszyny
   2. Sprawdzenie deklaracji zgodności oraz powiązania jej z tabliczką znamionową
   3. Instrukcja obsługi zawierająca informacje wymagane przez odpowiednie akty prawne
   4. Sprawdzenie, czy do maszyny zostały dołączone schematy:
       elektryczne/ hydrauliczne/ pneumatyczne
   5. Sprawdzenie, pod jakie wymagania podlega maszyna,
        aby móc stworzyć listę kontrolną do odbioru
   6. Walidacja maszyny
Bibliografia

Walidacja sprzętu

Proces walidacji maszyny w kontekście odbioru końcowego przez służby BHP to kluczowy element zapewnienia bezpieczeństwa w zakładach pracy. To proces wieloetapowy, w który zaangażowani są zarówno producenci maszyn, jak i specjaliści ds. BHP oraz personel techniczny zakładu.

Odbiór maszyn – problemy firm

Bardzo często spotykamy się z pytaniami, w jaki sposób powinien się odbywać odbiór maszyn. Niestety ta ścieżka nie została oficjalnie wyjaśniona ani ustalona. Tylko nieliczne firmy mają wypracowane wewnętrzne standardy odbioru maszyn. Większość ma z tym trudność. A że obowiązkiem pracodawcy mimo wszystko jest zapewnienie bezpieczeństwa swoim pracownikom, chcemy przybliżyć ten temat służbom BHP, warsztatom utrzymania ruchu, technologom i innym osobom, które mogą być tym zainteresowane.

Kłopotliwy odbiór maszyn? Sprawdź, jak możemy Ci pomóc

Zadzwoń do nas!
Napisz do nas

Odbiór maszyn a akty prawne

Podstawowym dokumentem regulującym prawnie odbiór maszyn jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Istnieje w nim następujący zapis:

Pracodawca realizuje obowiązek zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności przez zapobieganie zagrożeniom związanym z wykonywaną pracą, właściwą organizację pracy, stosowanie koniecznych środków profilaktycznych oraz informowanie i szkolenie pracowników.

oraz w Kodeksie pracy: 

Art. 217 Kodeksu Pracy stanowi, że niedopuszczalne jest wyposażanie na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących ich oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa.

Znak CE na maszynie – gwarant bezpieczeństwa? 

Niestety praktyka pokazuje, że maszyna mająca oznaczenie CE nie zawsze jest maszyną bezpieczną. W związku z tym warto każde nowo przyjęte na zakład urządzenie sprawdzić przed oddaniem go do użytku przez operatorów. Tutaj uwaga praktyczna – najlepiej przed zapłaceniem ostatniej raty za maszynę.  

Kłopotliwy odbiór maszyn? Sprawdź, jak możemy Ci pomóc

Zadzwoń do nas!
Napisz do nas

Odbiory maszyn – kompetencje specjalistów

Odbiór maszyn może być realizowany przez wewnętrzne służby BHP, dział utrzymania ruchu itp. lub przez firmy zewnętrzne. Podstawową zasadą, jaką należy się kierować podczas sprawdzania maszyny, jest zebranie zespołu interdyscyplinarnego, który będzie miał wystarczające kompetencje, aby dane urządzenie ocenić. Ważne, by w tych czynnościach brało udział kilka osób, najlepiej z różnych działów firmy (działu BHP, działu utrzymania ruchu, działu technologicznego, konstrukcyjnego). Pozwala to na dokładniejsze sprawdzenie maszyny oraz wykorzystanie kompetencji poszczególnych członków zespołu. Zgodnie z tymi kompetencjami powinny zostać przydzielone zadania.

Odbiór maszyny – propozycja procesu

Odbiór maszyn – krok po kroku

1. Sprawdzenie oznakowania maszyny

Tabliczka znamionowa musi być umieszczona w widocznym miejscu, czytelna, trwała oraz powinna zawierać: 

  • nazwę firmy,
  • pełny adres producenta,
  • w stosownych przypadkach nazwę i adres upoważnionego przedstawiciela producenta,
  • określenie maszyny,
  • oznakowanie CE zgodnie z obowiązującymi przepisami – załącznik III Dyrektywy maszynowej 2006/42/WE,
  • nazwę serii lub typu,
  • numer seryjny maszyny, jeżeli istnieje, 
  • rok produkcji maszyny,
  • odpowiednie oznakowanie maszyn przeznaczonych do eksploatacji w przestrzeni zagrożonej wybuchem,
  • masę maszyny, napięcie zasilania, ciśnienie układu pneumatycznego/hydraulicznego (wprawdzie nie są one wymagane na tabliczce znamionowej, ale umieszczenie ich jest dobrą praktyką).

Oznakowanie zgodności CE składa się z liter „CE” w następującej formie: 

W przypadku zmniejszenia lub powiększenia oznakowania CE należy zachować proporcje podane na powyższym rysunku.

Poszczególne elementy oznakowania CE muszą mieć zasadniczo tę samą wysokość, która nie może być mniejsza niż 5 mm. W odniesieniu do maszyn o niewielkich rozmiarach dopuszczalne jest odstępstwo od wymiaru minimalnego. 

Oznakowanie CE musi być umieszczone w bezpośredniej bliskości nazwy producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, przy użyciu tej samej techniki. 

W przypadku zastosowania procedury pełnego zapewnienia jakości po oznakowaniu CE umieszczany jest numer identyfikacyjny jednostki notyfikowanej.

2. Sprawdzenie deklaracji zgodności oraz powiązania jej z tabliczką znamionową 

Dane z tabliczki znamionowej muszą się pokrywać z danymi umieszczonymi na tabliczce znamionowej. 

Deklaracja zgodności powinna być: 

  • sporządzona w formie wydruku lub odręcznie wielkimi literami, 
  • sporządzona w jednym lub kilku językach urzędowych Unii Europejskiej oraz być wykonana w języku użytkownika. Deklaracja, która jest tłumaczeniem, powinna zostać oznaczona jako tłumaczenie,
  • musi zawierać następujące dane: 
    • firma i pełny adres producenta/upoważnionego przedstawiciela; 
    • nazwisko i adres osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę we Wspólnocie, upoważnionej do przygotowania dokumentacji technicznej. Nie musi to być osoba fizyczna, dopuszcza się także osobę prawną;
    • opis i dane identyfikacyjne maszyny: funkcja, typ, model, numer seryjny i nazwa handlowa. Ważne, aby przedstawione dane jednoznacznie identyfikowały, do której maszyny deklaracja zgodności została wykonana; 
    • zdanie zawierające oświadczenie, że maszyna spełnia wszystkie mające zastosowanie postanowienia Dyrektywy/rozporządzenia maszynowego, innych dyrektyw, norm; 
    • jeżeli podczas oceny zgodności wykorzystano jednostkę notyfikowaną, należy umieścić jej nazwę, adres, numer identyfikacyjny oraz numer świadectwa badania typu WE;
    • w przypadkach gdy zastosowano moduł oceny zgodności wymagający systemu pełnego zapewnienia jakości, należy umieścić dane jednostki notyfikowanej, która zatwierdziła ten system; 
    • odniesienie do zastosowanych norm zharmonizowanych;
    • odniesienie do innych zastosowanych norm oraz specyfikacji technicznych;
    • miejsce i data złożenia deklaracji; 
    • tożsamość i podpis osoby upoważnionej do sporządzenia deklaracji w imieniu producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela. 
  • deklaracja zgodności musi zostać podpisana przez dyrektora zarządzającego danego przedsiębiorstwa lub innego przedstawiciela firmy.

Ze względu na to, że w deklaracji zgodności powinna się znajdować lista norm użytych podczas budowy maszyny, mamy już wskazówkę, jakie wymagania powinno spełniać urządzenie. Normy można zakupić w sklepie PKN (link do sklepu – https://sklep.pkn.pl/ ), natomiast Dyrektywa maszynowa jest dostępna za darmo (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006L0042). 

Kłopotliwy odbiór maszyn? Sprawdź, jak możemy Ci pomóc

Zadzwoń do nas!
Napisz do nas

3. Instrukcja obsługi zawierająca informacje wymagane przez odpowiednie akty prawne

Instrukcja obsługi powinna:

  1. być napisana w języku użytkownika (nie tylko tekst, lecz i opisy przycisków itp. na zdjęciach oraz zrzutach ekranowych). W drodze wyjątku jest możliwe, aby część instrukcji opisująca konserwację była w jednym z języków Wspólnoty Europejskiej, zrozumiałym dla personelu zajmującego się konserwacją; 
  2. być opisana jako „Tłumaczenie instrukcji oryginalnej”, jeśli jest tłumaczeniem. Jeżeli jest oryginalna, powinna zostać opisana jako „Instrukcja oryginalna”;
  3. zawierać opis zamierzonego zastosowania maszyny;
  4. zawierać informacje dotyczące niewłaściwego użycia urządzenia; 
  5. spełniać wymagania Dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, załącznik I, pkt. 1.7.4.2. 
  6. być napisana zgodnie z normami zharmonizowanymi, np. EN ISO 20607, EN ISO 80207 oraz innymi normami powiązanymi (np. informacjami, które należy umieścić w instrukcji obsługi), ponieważ dana norma ma zastosowanie podczas budowy maszyny. 

Przykład:

W przypadku zastosowania normy EN ISO 13855 należy podać, jaka powinna być minimalna odległość od aktywatora (np. kurtyny świetlnej, osłony ruchomej) do strefy niebezpiecznej oraz częstotliwość wykonywania pomiarów czasu zatrzymania. 

Kłopotliwy odbiór maszyn? Sprawdź, jak możemy Ci pomóc

Zadzwoń do nas!
Napisz do nas

4. Sprawdzenie, czy do maszyny zostały dołączone schematy: elektryczne/ hydrauliczne/ pneumatyczne

Są to schematy umożliwiające prawidłowe użytkowanie i konserwację urządzenia. Ważne jest też sprawdzenie, czy schematy oraz użyte w nich oznaczenia pokrywają się z zastosowanymi na maszynie. Ułatwia to konserwację i naprawy urządzenia w trakcie obsługi.
Instalacja na maszynie oraz jej schematy powinny spełniać normy:

  • EN ISO 4414 – układ pneumatyczny, 
  • EN ISO 4413 – układ hydrauliczny, 
  • ISO 60204-1 – układ elektryczny.

H3: 5. Sprawdzenie, pod jakie wymagania podlega maszyna, aby móc stworzyć listę kontrolną do odbioru

Poniekąd częściowo takie sprawdzenie wykonane zostało w kroku drugim, podczas weryfikacji deklaracji zgodności. 

W przypadku maszyn nowych sytuacja jest znacznie prostsza – podlegają one pod Dyrektywę maszynową 2006/42/WE i powinny spełniać mające zastosowanie wymagania zasadnicze. Należy pamiętać, że maszyna nie musi podlegać pod wszystkie wymagania zasadnicze, w związku z czym warto się zorientować, jakie ją obowiązują. 

W sytuacji idealnej producent powinien dostarczyć listę. Niestety praktyka pokazuje, że taka lista pojawia się rzadko lub prawie nigdy. W związku z czym zalecamy stworzenie listy kontrolnej oraz sprawdzenie, pod które wymagania maszyna podlega (wymagania zostały omówione w Dyrektywie maszynowej 2006/42/WE – link do tekstu https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006L0042 i Poradniku do Dyrektywy maszynowej – https://ec.europa.eu/docsroom/documents/60145 ).

W przypadku maszyn używanych sprawdza się zgodność z wymaganiami minimalnymi – Dyrektywa narzędziowa 2009/104/WE. W przypadku maszyn nowych sprawdza się zgodność z wymaganiami zasadniczymi Dyrektywy maszynowej 2006/42/WE oraz normami, które maszyna powinna spełniać. Niestety ta reguła nie zawsze ma zastosowanie. W przypadku niektórych maszyn używanych będzie miała zastosowanie także Dyrektywa maszynowa. Jest to uwarunkowane zapisem z Dyrektywy narzędziowej 2009/104/WE: 

  1. a) sprzęt roboczy, który, jeżeli został dostarczony pracownikom w przedsiębiorstwie lub zakładzie po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1992 r., spełnia: 
  • (i) przepisy wszelkich mających zastosowanie odpowiednich dyrektyw Wspólnoty; 
  • (ii) minimalne wymagania określone w załączniku I w takim zakresie, w jakim nie mają zastosowania żadne inne dyrektywy Wspólnoty lub też mają zastosowanie tylko częściowo.

Na tej podstawie można stwierdzić, że maszyny oddane do użytku we Wspólnocie Europejskiej podlegające pod Dyrektywę maszynową oraz relokowane/sprzedane do innej fabryki podlegają wymaganiom zasadniczym danej dyrektywy. W przypadku maszyn importowanych spoza WE znaczenie ma data oddania do użytku na terenie UE.

Oprócz wymagań zasadniczych mamy normy zharmonizowane, których listę można odnaleźć w Monitorze Polskim. Jeżeli maszyna podlega pod którąś z tych norm, powinna spełniać jej wymagania. Najprostszym sposobem na znalezienie informacji, pod jakie normy podlega dane urządzenie, jest – jak pisano w kroku drugim – sprawdzenie deklaracji zgodności, na której powinny być wypisane akty prawne, pod jakie podlega maszyna. Niestety w wielu przypadkach nie wszystkie normy są wskazane. Wtedy należy sprawdzić rok oraz miejsce wprowadzenia maszyny do obrotu. Na tej podstawie dotarcie do norm nie powinno stanowić problemu. 

Proces przedstawia diagram:

Walidacja maszyny

Walidacja maszyny to sprawdzenie, czy wymagania prawne są spełnione na podstawie stworzonej wcześniej listy kontrolnej.

To etap, w którym należy przeprowadzić analizę ryzyka podczas fizycznej inspekcji maszyny. Wyznaczone osoby dokonują dokładnej kontroli maszyny pod kątem zgodności z wymogami bezpieczeństwa. Sprawdzają, czy urządzenie posiada niezbędne osłony, systemy zabezpieczające oraz czy wszystkie elementy mechaniczne i elektryczne są prawidłowo zamontowane. Ważne jest również sprawdzenie, czy maszyna posiada odpowiednie oznakowanie, takie jak tabliczki informacyjne i ostrzegawcze.

Należy też wykonać testy funkcjonalne, podczas których sprawdza się, czy maszyna działa zgodnie z przeznaczeniem i czy spełnia wszystkie wymogi bezpieczeństwa. Testy te obejmują sprawdzenie działania systemów awaryjnych, takich jak wyłączniki bezpieczeństwa, a także sprawdzenie, czy urządzenie reaguje prawidłowo na różne scenariusze awaryjne. Ważne, aby podczas testów uwzględnić wszystkie możliwe tryby pracy maszyny, w tym tryby awaryjne i konserwacyjne.

Ostatnim etapem procesu walidacji jest przekazanie raportu końcowego. Powinien on zawierać szczegółowy opis przeprowadzonych testów, wyniki oceny ryzyka oraz wnioski dotyczące zgodności maszyny z przepisami prawa. Na podstawie tego raportu podejmowana jest decyzja o dopuszczeniu maszyny do eksploatacji.

Walidacja = bezpieczeństwo

Proces walidacji maszyny jest niezbędnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy. Składa się z kilku kluczowych etapów, które mają na celu potwierdzenie, że maszyna jest bezpieczna w użytkowaniu i spełnia wszelkie wymogi prawne. Przeprowadzenie kompleksowej walidacji pozwala uniknąć potencjalnych zagrożeń i zapewnia bezpieczną eksploatację maszyny.

Sprawdź bezpieczeństwo działania Twoich maszyn

Zadzwoń do nas!
Napisz do nas

 Bibliografia

Formularz potrzeb